امروزه طراحي و ساخت واحدهاي تجاري و اداري و مسكوني بر اساس يافته هاي علمي و علم روز بناشده است
- مقاومت و پايداري كه حركاتي ناشي از تورم و جمع شدگي و يا يخ زدگي خاك زيرين كه آسيب زيادي به واحدهاي ساخته شده ميرساند مد نظر مي باشد .
- پي ها طوري طراحي ميشوند كه نشست هاي ناهمسان محدود گردد اما درجه اين محدوديت يا سازگاري ساختماني به ماهيت روي پي ها بستگي دارد . خاكهاي مناسب كه در زير فشار بار ماهيت رفتار مشابه اي از خود نشان مي دهند از اصول اولييه انتخاب ما مي باشند. مركز تحقيقات ساختماني (building research staion) بيش از 30 سال است كه براي پي هاي واقع در خاك رس قابل انقباظ به دور از پوشش گياهي عميق ريشه حداقل عمق m 9/0 را پيشنهاد كرده است و تجارب اخير مانند خشكسالي در سال 1976 درستي اين پيشنهاد را به اثبات رسانده است .
- اعظم بتن از ذرات سنگهاي شكسته و ماسه تشكيل شده است كه به آنها سنگدانه گفته مي شود ماده اي كه سنگدانه ها را به هم مي چسباند سيمان نام دارد و به آن ماتريس ياخميره گفته مي شود .
- سيمان از حرارت دادن پودر ريزدانه خاك رس و سنگ آهك به همراه آب در دماي تقريباُ 1300 درجه ساخته مي شود . در اين درجه حرارت آهك و خاك رس ذوب شده و تشكيل كلينكر مي دهند در مرحله بعد اين كلينكر با افزودن كمي سنگ گچ به صورت پودر ريزدانه سيمان آسياب مي شود .
- مقررات ساختماني سال 1385 ملزم مي كند كهكفها در برابر عبور رطوبت به داخل ساختمان از مقاومت كافي برخوردار باشد چون بتن در مقابل رطوبت حا لت تراوا دارد براي ايجاد سد موثر در برابر صعود رطوبت زمين معمولاُ حضور يك لايه عايق رطوبتي در زير ’ داخل يا بالاي دال كف هاي ملكي به زمين ضرورت دارد بين لايه بايد عايق رطوبتي درون ديوارها پيوستگي داشته باشد تا در برابر رطوبتي كه از ميان لبه هاي دال بتني و ديوارها صعود مي كند به صورت سدي يك پارچه عمل كند .
- وظيفه يك ديوار محصور ساختن و حفاظت از ساختمان يا تقسيم كردن فضاي داخلي آن است . مشخصات عملكردي يك ديوار عبارتند از : 1. مقاومت و پايداري 2. مقاومت در برابر رطوبت و آب و هوا و زمين 3: دوام و عدم نياز به نگهداري 4. آتشپادي 5. مقاومت در برابر انتقال حرارت 6. مقاومت در برابر صوتهاي هوايي و ضربه اي .
-كف سطحي افقي است كه براي تحمل وزن افراد اثاثيه تجهيزاتيا ماشين آلات طراحي و ساخته مي شود . كف بايد به اندازه كافي سخت باشد تا در زير بار سازه كف ديوارها تقسيم تجهيزات بارهاي زنده و استاتيك مورد نظر نسبتاُ پايدار وافقي بماند .
مشخصات عملكردي كفها عبارتند از : 1. مقاومت و پايداري : مقاومت كف به خصوصيات مصامحي بستگي دارد كه در ساخت كف به كار رفته است 2. مقاومت در برابر آب و هوا و رطوبت زمين : همكف ساختمانها به ويژه ساختمان گرم شده با انتقال رطوبت زمين زيرين به بالا كف مرطوب سرد و ناراحت كننده اي ايجاد ميكند كه اين امر به نوبه خود مستلزم گرمسازي اضافي است تا شرايط راحت مناسبي فراهم گردد . 3. دوام و عدم نياز به نگهداري : همكف هاي داراي تكيه گاه يك پارچه كه در مقابل صعود رطوبت زمين مورد حفاظت قرار گرفتند و كفهاي آزاد فوقاني با محصور شدن در ميان ديوارها و بام و داشتن تكيه گاه محكم و حفاظت كافي بايد در طول عمر ساختمان با يك كار نگهداري و تعمير ناچيز از دوام كافي برخوردار باشد . 4. آتشپادي: كفهاي آزاد فوقاني بايد طوري ساخته شوند كه در زمان آتش سوزي به مدت كافي جهت فرارساكنين از داخل ساختمان مقاومت كند. 5. مقاومت در برابر انتقال حرارت : كف بايد در مواردي كه معمولاً اختلاف دماي دو طرف كف زياد است مانند مكانهايي كه كف در معرض هواي بيرون قرار دارد مقاومت كافي در برابر انتقال حرارت ايجاد كند.
- بام تخت يا مسطح بيشتر همانند يك كف عمل مي كند زيرا به صورت سكوي ترازي جهت تحمل بارها طراحي شده است . بارهايي كه بام تحمل مي كند مانند فشارمكش بادوبرف معمولاً از بارهاي روي كف كمتر است .مشخصات عملكردي بامها عبارتند از: 1. مقاومت : مقاومت بام به خصوصيات مصالح ساختماني مورد استفاده و شكل ساخت آن به صورت سكوي تخت يا نوع قالب مثلث بندي بستگي دارد . مقاومت بامهاي شيب دار به شكل مثلث بندي سازه بام وابسته است .
1. پايداري: بام بايد طوري ساخته شود كه بدون تغيير شكل يا تاييدگي غير مجازبار مرده سازه پوشش بام عايق بندي و رويه هاي داخلي باروبرف و فشار مكش ناشي از باد را تحمل .كند بار مرده را مي توان از روي وزن واحد مصالح در bs648 محاسبه كردبارهاي برف را از روي بارش متوسط برف تعيين مي كنند فشار باد روي بام به ميزان در معرض بودن ارتفاع و شكل بام و ساختمانهاي محيطي بستگي دارد. بادي كه روي بام مي وزد در سمت بادگير فشار و در سمت مقابل ساختمان مكش ايجاد مي كند . پيش بيني دقيق ميزان فشار واقعي بر روي ساختمانها كار بسيار دشواري است . 2. مقاومت در برابر آب وهوا: بام از طريق مصالح پوششي خود از ساختمان در مقابل باران حفاظت مي كند. اين مصالح پوششي از لايه پيوسته و ناتراواي پوشش آسفالتي كه به صورت افقي ايجاد مي شود تا واحدهاي كوچك سفال كه با همپوشاني در شيب چيده مي شوند تا باران به سرعت به پيش آمدگيهاي لبه بام هدايت شود متفاوتند .هرچه پوششهاي بام نظير سفال يا سنگ لوح كوچكتر باشند به همان نسبت شيب بام بيشتر باشد تا باراني كه از درزها ي ميان سفال يا سنگهاي لوح به پشت سفال يا سنگ لوح همپوشاني زيرين جاري مي شود به پايين شيب هدايت كند.3.دوام و عدم نياز به نگهداري :دوام يك بام تا حد زيادي به توانايي پوشش در دور نگه داشتن باران و برف بستگي دارد نفوذ دائمي آب به داخل سازه مي تواند به پوسيدگي چوب – خوردگي فولاد يا خرد شدن بتن منجر مي گردد.مصالح سنتي يعني سفال و سنگ لوح چنانچه براي دور كردن باران با شيب كافي و شكل دو پوششي صحيح چيده شوند وآرايش آنها نيز به هم نخورد سالها عمر مفيد خواهند كرد. به خاطر تفاوت شكل رنگ و بافت سنگ لوح طبيعي و سفالهاي دست ساز معمولاً اين مصالح سنتي يك نماي اصيل و جذاب به ساختمان مي بخشد . اين پوشش به خوبي تا عمر مفيد پيش بيني شدهُ ساختمان دوام خواهد كرد . مصالح پوششي بامها ي مسطح نظير آسفالت و نمد قير اندود ماهيتاً عمر متوسطي دارند چراكه در نتيجه اكسيد و سخت شدن تدريجي اين مصالح عمر مفيد آنها به 20 تا حداكثر 30 سال مي رسد . 4. آتشپادي: كنترل گسترش آتش سوزي در خانه هاي مسكوني با توجه به مصالح پوششي بام سازه بام متناسب با نزديكي مرزهاي محوطه ساختماني محدود مي گردد. مصالح سنتي يعني سفال سنگ لوح و ورق هاي فلزي غير آهني همچنين آسفالت ماستيكي به گسترش شعله كمك نمي كند و بنابراين در استفاده از آنها محدوديتي وجود ندارد. نمد قير اندود و پوشش بام به خودي خود تا حدودي به گسترش شعله كمك مي كند مگر اينكه با لايه اي از خورده سنگ به عمق mm12.5 سفالهاي غير قابل اشتعال ‚ اندود شمشه اي ماسه و سيمان با ماكادام پوشانده مي شود. 4.مقاومت در برابر انتقال حرارت : مصالح سازه و پوشش بام معمولاً عايقهاي حرارتي ضعيفي محسوب مي شوند و براي ايجاد و عايق بندي در مقابل اتلاف يا جذب زياد حرارت بايد از نوعي مادهُ عايق خوب به شكل تخته هاي سبك ‚ حصير يا مواد فله اي استفاده كرد. حداكثر مقدار (u ) عايق بندي حرارتي منازل مسكوني 25/0 درصد تعيين شده است. اقتصادي ترين روش عايق بندي حرارتي بامهاي شيبدار ‚قرار دادن يا نصب نوعي مادهُ عايق بندي در ميان يا بر روي تيرچه هاي سقف است چرا كه مساحت سقف زير بام از سطح شيبدار آن كمتر است. اين لايهُ عايق بندي در ميان يا بر روي تيرچه هاي سقف است چرا كه مساحت سقف زير بام از سطح شيبدار آن كمتر است. اين لايه عايق بندي هم زمان دو كار انجام مي دهد ‚ ازاتلاف گرماي ساختمان به فضاي بام جلوگيري مي كند و از ميزان انتقال حرارت فضاي بام به ساختمان مي كاهد. چنانچه فضاي زير بام در مقابل جذب يا از دست دادن حرارت عايق بندي نشود بايد مخازن ذخيره آب و لوله هاي موجود در فضاي زير بام را در مقابل آسيبهاي احتمالي ناشي از يخ زدگي عايق بندي كرد. در مواردي كه عايق بندي حرارتي در سطح سقف انجام مي شود بام تقريباً از دمايي همچون دماي هواي بيرون برخوردار است اين شكلي از ساخت سرد يا بام سرد است با قرار دادن عايق بندي در بالاي سقف بام‚ ساختمان از هواي خارج عايق ميشود و دمايي تقريباً يكسان با دماي هواي داخل پيدا ميكند اين شكل كار را گاهي ساخت گرم مي نامند. زيرا سازه بام به اندازه فضاي داخل ساختمان گرم استو به اين نوع بام نيز بام گرم گفته مي شود. مزيت بام گرم به ويژه در بامهاي چوبي آن است كه ضرورتي به تهيه بام در مقابل ميعان رطوبت وجود ندارد و نقطه ضعف اين است كه چون عايق بندي مستقيماً در زير پوشش بام قرار مي گيرد مصالح پوششي بام در فاصله ميان روزهاي آفتابي داغ و شبهاي سرد به شدت تحت تاثير نوسانات حرارتي قرار مي گيرند زيرا سازه بام در صورت جذب نيز مقدار ناچيزي از سرما يا گرما پوشش بام را به خود مي گيرد.
بهینه سازی مصرف سوخت در كشور به منظور اجرای برنامه های بهینه سازی و در جهت تحقق و دستیابی بر اهداف مورد نظر برنامه پنج ساله سوم توسعه ، سازمان بهینه سازی مصرف سوخت كشور (I.F.C.O) وابسته به شركت ملی نفت ایران (N.I.O.C) تشكیل گردید .
این سازمان در مراستای اجرای سیاست های استراتژیك بخش انرژی كشور و نیز طبق ماده ۱۲۱ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی كشور در بخش انرژی مبنی بر اعمال صرفه جویی ، منطقی كردن مصرف انرژی و حفظ محیط زیست و تحقق هر چه بهتر سیاست ها با اهداف جلوگیری از اتلاف منابع تجدیدناپذیر و ارتقاء كارآیی مدیریت انرژی فعالیت می نماید . فعالیتهای سازمان بهینه سازی مصرف سوخت كشور در زیر بخشهای خودرو ، حمل و نقل ساختمان مسكن و صنعت متمركز گردیده است .
با توجه به موارد فوق الذكر سهم مصرف سوخت در ساختمان های حدود ۳۸% از سوخت كشور می باشد .
امروزه اهميت و نقش انرژي در زندگي و توسعه و پيشرفت جوامع، آشكار‌تر از هميشه است و در عين حال منابع و انواع انرژي‌هاي مورد استفادۀ بشر در معرض دگرگوني‌هاي بسيار جدي است.
مشكلات منابع انرژي فسيلي، از يك سو آلودگي‌هاي زيست‌محيطي و از سوي ديگر پايان‌پذيري آن عنوان مي‌شود. با عنايت به اين موضوع كه ارتقا و حتي بقاي تمدن بشري در گرو در دسترس بودن انرژي است 2 محور مستقل در برخورد با معضل انرژي اهميت پيدا مي‌كند. اول اينكه استفاده بخردانه از منابع موجود انرژي و سپس جست‌وجوي منابع نوين انرژي جهت جايگزيني با منابع سنتي.
مقررات ملي ساختمان مجموعه‌اي از ضوابط فني، اجرايي و حقوقي لازم‌الرعايه در طراحي، نظارت و اجراي عمليات ساختماني اعم از تخريب، نوسازي، توسعه بنا، تعمير و مرمت اساسي، تغيير كاربري و بهره‌برداري از ساختمان است كه به منظور تأمين ايمني، بهره‌دهي مناسب، آسايش، بهداشت و صرفه اقتصادي فرد و جامعه وضع شده است.
اين مقررات مجموعاً از 20 مبحث تشكيل شده كه مبحث نوزدهم آن به عايق‌كاري حرارتي ساختمان‌ها اختصاص يافته است. از دستاوردهاي اجراي ضوابط مبحث 19 مي‌توان به كاهش ميزان اتلاف انرژي در بخش گرمايش و سرمايش ساختمان، ارتقاي تكنولوژي، كيفيت ساخت و افزايش سطح آسايش ساكنان ساختمان اشاره كرد.
آنچه مشخص است حدود 70 درصد مصارف خانگي انرژي مي‌تواند با مقولۀ مبحث 19 در ارتباط باشد. مواردي چون گرمايش و سرمايش فضاي آزاد، گرم كردن آب و روشنايي منازل از جمله مواردي است كه در رعايت اين مبحث نقش دارند. استفاده از عايق‌كاري حرارتي در ساختمان، عايق‌بندي تأسيسات موتورخانه و بهره‌بردن از لامپ‌هاي كم‌ مصرف مي‌تواند تأثير مستقيم در اين ميزان مصرف انرژي داشته باشد.
به‌رغم اهميت بسيار و با وجود مصوبات لازم و ابلاغ رسمي اجراي آن در سال 82، اجراي اين مقررات در كشورمان و خصوصاً شهر تهران با توفيق همراه نبوده است.
براي اين عدم توفيق دلايل زيادي از جمله هزينه اقتصادي اجراي عايق‌كاري براي بخش خصوصي، كمبود مصالح مناسب و استاندارد، ساخت و ساز سنتي به همراه فقدان ارتقاي تكنولوژي ساخت وجود دارد. اگر به موارد مذكور عدم وجود فرهنگ صحيح مصرف از سوي شهروندان نيز اضافه شود، نياز مبرم به فرهنگ‌سازي همه‌جانبه هم براي بخش خصوصي و هم براي مجموعه‌هاي دولتي جهت ايجاد وحدت رويه و پرهيز از ايجاد تداخل در وظايف سازمان‌هاي مسئول احساس مي‌شود.
يكي از موضوعات هميشه مطرح در اجراي مرحله به مرحلۀ ضوابط اين مبحث، اجراي آن با رعايت اولويت‌بندي مناطق 22 گانۀ شهر تهران است. البته اين پيشنهاد نيز بدون ايراد نخواهد بود و اولين و مهم‌ترين نقصان آن اجراي تبعيض‌آميز قوانين و مقررات براي يك جامعۀ واحد است.
با اين وجود ارزيابي‌ها و بازديدهاي كارشناسي حاكي است، شرايط اجراي ضوابط مبحث 19 مقررات ملي ساختمان و نظارت بر آن در تمامي مناطق 22‌گانه يكسان نيست. در اين ارزيابي، (در اولويت بندي منطقه‌اي) مناطق بر اساس مشخصات زير مورد ارزيابي قرار گرفته‌اند:
1 - مساحت منطقه
2 - اقتصاد صنعت ساختمان و ساكنان
3 - وضعيت آب و هوايي
4 - توان فني كارشناسان حوزه معاونت شهرسازي
5 - همكاري پرسنل در شهرداري منطقه
6 - آمار پروانه‌هاي صادره در هر سال
طبيعي است كه هر چه سطح پوششي يك منطقه وسيع‌تر باشد ساخت و ساز گسترده‌تر و وسيع‌تر خواهد بود و سرمايه‌گذاري در آن منطقه مي‌تواند مفيدتر باشد، البته سطح منطقه مي‌تواند در نحوه پراكندگي ساختمان‌ها و ارتفاع يا تعداد طبقات ساختمان‌ها نيز تأثيرگذار باشد كه از لحاظ قوانين اهميت بسزايي دارد.
البته نبايد فراموش كرد كه منظور از اقتصاد، توان مالي ساكنان مناطق است كه به‌طور تقريبي و تجربي سنجيده شده‌اند، ضمناً مي‌دانيم كه اجراي ضوابط رابطۀ مستقيم با توان مالي ساكنين هر منطقه دارد. اين مسئله با توجه به حجم، كيفيت و تراكم ساخت و ساز مشخص مي‌شود.
چنانچه اقدامات بهینه سازی در ساختمان ها (مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ) انجام نگردد و طبق روال كنونی به مصرف ادامه دهیم طی سالهای ۱۳۸۱ الی ۱۳۹۰ به میزان هفتاد میلیارد دلار مصرف سوخت خواهیم داشت . (منبع و مأخذ سازمان بهینه سازی سوخت كشور است )
امكان صرفه‌جويي 50 درصدي مصرف انرژي بخش ساختمان
اشاره: مصرف بيش از حد و نامتعارف انرژي در بخش ساختمان، يكي از خصيصه‌هاي بارز اقتصاد ايران بوده كه باعث بروز مشكلا‌ت فراواني شده است.
اصلا‌ح مصرف بيش از حد استاندارد در اين بخش، يكي از اهدافي است كه در قالب «مبحث نوزدهم مقررات ملي ساختمان» دنبال مي‌شود. كارگاه آموزشي صرفه‌جويي انرژي در ساختمان با چنين رويكردي در هفته پاياني اسفند ماه 1385 در سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور، برگزار شد. ‌آنچه در پي مي‌آيد برخي از مباحث مطرح شده در اين همايش توسط آقايان: طهماسبي، نصيري، باب‌الحوائجي، صفري و محمودي است.
مديريت انرژي در ساختمان

مديريت انرژي در ساختمان شامل مباحث مختلفي است كه در چهار سرفصل بهينه‌سازي در سيستم‌هاي روشنايي، پوسته ساختمان، سيستم‌هاي سرمايشي و گرمايشي و سيستم‌هاي اداره هوا، تقسيم‌بندي مي‌شود.
در بهينه‌سازي سيستم‌هاي روشنايي بايد به نكات مختلفي توجه داشت،
در مورد بهينه‌سازي در پوسته ساختمان نيز توجه به اين نكته ضروري است كه امكان صرفه‌جويي تا 50 درصد وجود دارد و بر موارد مهمي مثل روشنايي و تهويه مطبوع تأثيري مستقيم مي‌گذارد. ضمن آنكه امكان اعمال و نظارت قانونمند در مرحله ساخت وجود دارد.
ارتقاي سيستم‌هاي موجود
كاهش مصرف انرژي از طريق پوسته ساختمان مي‌تواند با ابزارهاي زير محقق شود:
1 طراحي ساختمان ( فرم، پلا‌ن، رنگ و جنس مصالح نماي ساختمان)2 جهت كلي ساختمان3 سمت قرارگرفتن پنجره‌ها 4 محوطه‌سازي و استفاده از گياهان (سايه‌اندازي روي ساختمان، بادشكن گياهي) 5 جدار نورگذر (پنجره‌هاي چندجداره، قاب‌هاي استاندارد، درزبندي پنجره‌ها، پوشش‌هاي مخصوص شيشه) 6 سقف كاذب7 سايه‌بان 8 عايق‌هاي حرارتي در ديوارها

هر يك از اين مباحث مي‌تواند شامل اجزاي مختلف باشد. براي مثال، سيستم‌هاي گرمايشي مي‌تواند از طريق ارتقاي سيستم بويلرها كه خود شامل مباحثي همچون اصلا‌ح اندازه، جايگزيني سيستم‌هاي پربازده، استفاده از سيستم‌هاي چند بويلري به جاي سيستم تك بويلري، استفاده از مشعل‌هاي جديد (حذف شمعك و بهبود احتراق)، كنترل‌كننده‌هاي دما و فشار، استفاده از گرماي لوله‌هاي دودكش در پيش گرمايش آب ورودي، استفاده از دودكش با قطر مناسب و كاهش هواي اضافي است، صورت گيرد.
بهينه‌سازي در سيستم‌هاي سرمايشي از طريق ارتقاي سيستم چيلرها، استفاده از تهويه طبيعي در شب، تلطيف هواي محيط با نصب آب‌نما و فواره و كاشت درختان برگ ريز قابل انجام است.

محاسبات در مبحث نوزدهم مقررات ملي ساختمان

مبحث نوزدهم مقررات ملي ساختمان ضوابط طرح، محاسبه و اجراي عايق‌كاري حرارتي پوسته ساختمان ‌را تعيين مي‌كند و شامل دو روش تجويزي و كاركردي است.
روش تجويزي از سادگي بيشتري نسبت به روش كاركردي برخوردار بوده اما مطابق ضوابط مبحث 19 تنها در مورد ساختمان‌هاي محدودي قابل اعمال است.
اما روش كاركردي كه نيازمند محاسبات پيچيده‌تري روي تمام اجزاي پوسته ساختمان بوده، در تمام ساختمان‌ها قابل اعمال است. در اين روش، به طور خلا‌صه، ضريب انتقال حرارت طرح ساختمان محاسبه و با ضريب انتقال حرارت مرجع مربوط به طراحي مورد نظر مقايسه مي‌شود.

به منظور انجام محاسبات عايق‌كاري حرارتي ساختمان مطابق ضوابط مبحث 19، آشنايي با مفاهيم و تعاريفي در رابطه با انتقال حرارت از ساختمان لا‌زم است كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد: تعريف فضاهاي كنترل‌شده و كنترل‌نشده تعريف پوسته خارجي و فيزيكي تعيين ضريب هدايت حرارت يك ماده تعيين مقاومت حرارتي جدار يك يا چند لا‌يه تعيين ضريب انتقال حرارت سطحي يك جدار تعيين ضريب كاهش فضاهاي كنترل‌نشده تعيين ضريب انتقال حرارت طرح
محاسبات عايق‌كاري حرارتي ساختمان به روش كاركردي شامل 8 مرحله است: تعيين گروه‌ساختمان، استخراج ضرايب انتقال حرارت مرجع با توجه به گروه و عوامل ويژه فرعي، تعيين فضاهاي كنترل‌شده و كنترل‌نشده ساختمان و محاسبه‌ سطوح خالص عناصر پوسته ساختمان چهار مرحله نخست اين محاسبات است.
در مراحل بعدي، محاسبه‌ ضرايب انتقال حرارت عناصر ساختمان، تعيين ضرايب كاهش فضاهاي كنترل‌نشده، محاسبه ضريب انتقال حرارت ساختمان و مقايسه با ضريب انتقال حرارت مرجع صورت خواهد گرفت.
انتخاب روش‌هاي بهينه‌سازي پوسته ساختمان به منظور دستيابي به ضوابط مبحث نوزدهم و محاسبه‌ ضريب انتقال حرارت ساختمان پس از بهينه‌سازي، آخرين مرحله اين فرآيند است
در مورد تعيين گروه‌ساختمان توجه به اين نكته ضروري است كه اولين گام در انجام محاسبات مبحث 19 (در هر دو روش كاركردي و تجويزي) گروه‌بندي ساختمان موردنظر است. در مبحث نوزدهم مقررات ملي، ساختمان‌ها از لحاظ ميزان صرفه‌جويي لا‌زم در مصرف انرژي به چهار گروه زير تقسيم مي‌شوند:
گروه 1: ساختمان‌هاي با صرفه‌جويي در مصرف انرژي زياد
گروه 2: ساختمان‌هاي با صرفه‌جويي در مصرف انرژي متوسط
گروه 3: ساختمان‌هاي با صرفه‌جويي در مصرف انرژي كم
گروه 4: ساختمان‌هاي بدون صرفه‌جويي در مصرف انرژي
از ديگر نكات، تعيين فضاهاي كنترل‌شده و كنترل‌نشده ساختمان است.
در ابتداي انجام محاسبات در مورد حرارت ساختمان مورد طراحي، لا‌زم است فضاهاي كنترل‌شده و كنترل‌نشده آن، مشخص شود.
فضاهاي كنترل‌شده، بخش‌هايي از فضاي داخل ساختمان هستند كه به علت داشتن عملكرد خاصي، به‌طور مداوم و تا دمايي برابر يا بالا‌تر (يا پايين‌تر) از دماي زيستگاه، گرم (يا خنك) مي‌شوند. فضاهاي كنترل‌نشده بخش‌هايي از فضاي ساختمان هستند كه تعريف فضاي كنترل شده در موردشان صادق نيست (مانند راه‌پله‌ها و سرويس‌هايي كه مورد گرمايش و سرمايش قرار نمي‌گيرند.)

سيستم‌هاي كنترل هوشمند موتورخانه

ميزان درجه حرارت آب گرم چرخشي و مصرفي در موتورخانه‌هاي رايج به صورت دستي و با تنظيم درجه حرارت ترموستات ديگ و پمپ‌هاي سيركولا‌سيون انجام مي‌شود كه اغلب درجه ترموستات‌ها براي تأمين گرمايش مداوم، روي يك عدد ثابت بالا‌ قرار مي‌گيرد كه با توجه به تغييرات دماي هوا در طول شبانه‌روز، دماي داخل ساختمان از محدوده آسايش تجاوز مي‌كند و موجب مصرف بيهوده سوخت و انرژي مي‌شود. همچنين در بسياري از ساختمان‌هاي غيرمسكوني با كاربري اداري، عمومي، آموزشي و تجاري كه از فضاي ساختمان به صورت غيرپيوسته و تنها در بخشي از ساعات روز استفاده مي‌شود، قابليت اعمال خاموشي يا كنترل تجهيزات در وضعيت آماده باش با روش فعلي تنظيم دستي ترموستات ديگ‌ها و پمپ‌ها وجود ندارد.
بنابراين با توجه به عدم كارآيي دقيق و محدوديت‌هاي كنترلي ترموستات‌هاي دستي، ضرورت استفاده از سيستم‌هاي كنترل هوشمند موتورخانه مشهود است كه مي‌تواند اهداف متفاوتي را دنبال كند از جمله: راهبري و كنترل صحيح تجهيزات موتورخانه شامل مشعل‌ها و پمپ‌ها بهينه‌سازي و جلوگيري از مصرف بيهوده سوخت و انرژي الكتريكي تثبيت محدوده آسايش حرارتي ساكنان ساختمان كاهش استهلا‌ك تجهيزات و هزينه‌هاي مربوط كاهش هزينه‌هاي سرويس و نگهداري تأسيسات حرارتي كاهش توليد و انتشار آلا‌ينده‌هاي زيست محيطي.
هنگام استفاده از موتورخانه در ساختمان‌هاي مسكوني يا غيرمسكوني با در نظر گرفتن شرايط گرمايشي مطلوب، مشعل‌ها و پمپ‌ها توسط يك منحني حرارتي كنترل مي‌شوند. دماي آب گرم چرخشي تأسيسات، تابعي از درجه حرارت محيط خارج ساختمان است و به صورت لحظه اي و خودكار متناسب با تغييرات دماي خارج ساختمان كنترل و باعث ايجاد دماي يكنواخت در داخل ساختمان مي‌شود. هنگام گرم شدن دماي محيط خارج ساختمان مشعل‌ها و پمپ‌ها به‌اندازه‌اي كار مي‌كنند كه گرمايش در حد مورد نياز و در محدوده آسايش حرارتي تأمين شود و از توليد بيش از حد حرارت كه موجب باز شدن پنجره‌ها به منظور تعديل دماي اتاق‌ها مي‌شود، جلوگيري مي‌كند. براي تأمين دماي آب گرم مصرفي مطابق با شرايط مطلوب تعريف شده نيز تجهيزات موتورخانه به‌اندازه‌اي كار مي‌كنند كه تنها دماي آب گرم مصرفي در ساعت‌هاي مورد نظر به حد تعريف شده و مطلوب برسد .
هنگام استفاده از موتورخانه در ساختمان‌هاي مسكوني يا غيرمسكوني با در نظر گرفتن شرايط گرمايشي مطلوب، مشعل‌ها و پمپ‌ها توسط يك منحني حرارتي كنترل مي‌شوند. دماي آب گرم چرخشي تأسيسات، تابعي از درجه حرارت محيط خارج ساختمان است و به صورت لحظه اي و خودكار متناسب با تغييرات دماي خارج ساختمان كنترل و باعث ايجاد دماي يكنواخت در داخل ساختمان مي‌شود. هنگام گرم شدن دماي محيط خارج ساختمان مشعل‌ها و پمپ‌ها به‌اندازه‌اي كار مي‌كنند كه گرمايش در حد مورد نياز و در محدوده آسايش حرارتي تأمين شود و از توليد بيش از حد حرارت كه موجب باز شدن پنجره‌ها به منظور تعديل دماي اتاق‌ها مي‌شود، جلوگيري مي‌كند. براي تأمين دماي آب گرم مصرفي مطابق با شرايط مطلوب تعريف شده نيز تجهيزات موتورخانه به‌اندازه‌اي كار مي‌كنند كه تنها دماي آب گرم مصرفي در ساعت‌هاي مورد نظر به حد تعريف شده و مطلوب برسد .
در ساختمان‌هاي با كاربري غيرمسكوني نظير اداره‌ها، مدارس، مجتمع‌هاي تجاري و... نيز به دليل غيرپيوسته بودن ساعت بهره برداري از ساختمان، سيستم كنترل هوشمند موتورخانه توسط يك تقويم زماني پس از ساعت كاري و تا زمان پيش راه‌اندازي موتورخانه در صبح روز بعد، موتورخانه را به طور كامل خاموش يا در وضعيت آماده‌باش (كنترل دماي آب گرم چرخشي در يك دماي ثابت و پايين) قرار مي‌دهد.
سيستم‌هاي كنترل هوشمند موتورخانه داراي ويژگي‌هاي خاصي است از جمله: مستقل بودن عملكرد سيستم از مساحت زيربناي ساختمان، پيك زدايي در زمان اوج مصرف گاز، كنترل مستقيم و از مبداC تجهيزات حرارتي ساختمان، بهينه‌سازي مضاعف مصرف سوخت در ساعت‌هاي تعطيلي ساختمان‌هاي غيرمسكوني و صـرفه‌جويي هوشمنـد در پيش راه‌انـدازي و تسـريع در خـاموشي (يا دمـاي آماده‌باش.)

با افـزايش مساحت زيربنـاي ساختمـان، مصرف سوخت و انرژي آن افزايش مي‌يابد و موجب مي‌شود تا اجراي روش‌هاي متداول بهينه‌سازي مصرف انرژي پرهزينه‌تر شود اما در موتورخانه هر ساختمان، صرف نظر از مساحت آن، تنها با نصب يك دستگاه سيستم كنترل هوشمند با هزينه اي ثابت، اين روش بهينه‌سازي اجرا مي‌شود.
از سوي ديگر، محدوده زماني اوج مصرف گاز مقارن با غروب خورشيد و كاهش دماي هوا و نياز به افزايش فرآيند گرمايشي ساختمان‌هاست. نكته قابل توجه ديگر، زمان پايان ساعت كاري اداره‌ها، مجتمع‌هاي عمومي‌و تجاري و مدارس بوده كه به طور دقيق هم‌زمان با ساعت اوج مصرف گاز است.
اين در حالي است كه با توجه به اطلا‌عات ارسالي از سنسور حرارتي ضلع شمالي ساختمان(با توجه به موقعيت خورشيد در ايران)، سيستم‌هاي كنترل هوشمند قادرند طبق برنامه جدول زماني و متناسب با سردي هواي خارج ساختمان موتورخانه‌ها را از چندين ساعت زودتر از ساعت شروع به كار ساختمان روشن يا از دماي آماده باش به شرايط تابع حرارتي برسانند. همچنين با توجه به دماي هواي خارج ساختمان و در ساعت‌هاي انتهايي كار ساختمان، موتورخانه را خاموش يا به دماي آماده باش مي‌برند كه موجب صرفه‌جويي هوشمند در مصرف سوخت مي‌شود.
رعايت مبحث 19مقررات ملي در12 ساختمان اداري دولتي
تشريح نكات مختلف در مورد مصرف انرژي در ساختمان در قالب يك طرح عيني ملموس‌تر است.
افزايش روز افزون مصرف انرژي در تمام شؤون زندگي و محدوديت منابع انرژي از يك سو و مصرف بي‌رويه آن توسط جوامع مختلف از سوي ديگر، علا‌وه بر آلودگي محيط زيست و هدر دادن سرمايه‌هاي ملي، زندگي آينده بشر را با مخاطره مواجه ساخته است.
اگر چه ايران از غني‌ترين منابع انرژي برخوردار است اما اتلاف انرژي و استفاده نادرست از آن خسارت‌هاي جبران ناپذيري را به بودجه سالا‌نه كشور تحميل مي‌كند.
محدوديت منابع فسيلي، رشد بالا‌ي مصرف سالا‌نه انواع انرژي در ايران، خارج شدن كشورمان از جرگه صادر كنندگان نفت از اوايل قرن آينده و بالطبع قطع درآمدهاي ناشي از صدور نفت باعث مي‌شود كه در صورت عدم برنامه‌ريزي و پيش بيني‌هاي لا‌زم، روند توسعه كشور به طور جدي تحت تأثير قرار بگيرد.
عدم كارآيي فني و اقتصادي مصرف انرژي و هدر رفتن قريب به يك‌سوم از كل انرژي در فرآيند‌هاي مصرف و مشكلا‌ت فرآيند زيست محيطي ناشي از آن، ضرورت مديريت مصرف انرژي و بالا‌ بردن بازده و بهره‌وري انرژي را بيش از پيش آشكار مي‌سازد.

نظارت بر اجراي مبحث نوزدهم مقررات ملي در 12ساختمان اداري توسط معاونت امور زيربنايي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور در سال 1385 انجام شد. پس از انجام چندين بازديد، نقشه‌هاي وضعيت موجود ساختمان ها‌همراه با جزييات اجرايي بخش‌هاي مختلف پوسته خارجي ساختمان‌بررسي و در ادامه، پس از تعيين مشخصات فني اجزاي تشكيل‌دهنده پوسته خارجي و همچنين سيستم‌هاي پيش‌بيني‌شده در تأسيسات مكانيكي و برقي، انطباق با مبحث نوزدهم مقررات ملي انجام شد.

انواع عایق کاری :
1- عایق هایی که در ساختار آنها حبابهای هوا وجود دارد و باعث کاهش هدایت حرارت می شوند.
2- عایق هایی که حرارت را باز می تابند .پشت این عایق ها باید حدود 20 میلی متر فاصله هوایی تعبیه شود .
عایق ها چگونه ارزیابی می شوند ؟
فاکتور مهم در انتخاب عایق ها ، میزان مقاومت حرارتی آن هاست .هر قدر n مقاومت بالاتر باشد ، عایق حرارت را کمتر از خود عبور می دهد و صرفه جویی که به همراه دارد افزایش می یابد ، پس به جای ضخامت عایق ها ،باید مقاومت حراتی آن ها با هم مقایسه شوند.
عایق های گوناگون با مقاومتهای حرارتی برابر ، از نظر میزان صرفه جویی در انرژی همانند هستند و تنها اختلاف آنها در قیمت و محل کاربرد است

موارد بهینه سازی در ساختمانها :
موارد بهینه سازی به طور اختصار عبارتند از :
۱- عایقكاری حرارتی پوسته خارجی ساختمان
۲- مواد و مصالح مورد استفاده برای عایقكاری حرارتی پوسته خارجی ساختمان
۳- پنجره ها
۴- درزگیری
۵- عایقكاری حرارتی پوسته ساختمان
۶- جزئیات اجرایی ‍: عایقكاری دیوارها ، عایقكاری سقفها ، عایقكاری كفها
۷- اقدامات بهینه سازی در طراحی تاسیسات ساختمانها
۸- مقایسه هزینه های اقدامات بهینه سازی و سایر هزینه های موجود در ساختمانها
۱ - عایقكاری حرارتی پوسته خارجی
ساختمان به واسطه نوع مصالح مصرفی و گونگی قرارگیری اجزاء پوسته خارجی می تواند دمای داخل خود را تا مدتی حفظ نماید به دلیل اینكه همواره ساختمان با محیط اطراف خود مشغول تبادی دمایی است در تابستان گرمای بیرون از طریق سقف ، دیوارها و پنجره ها به داخل ساختمن نفوذ می كند و در زمستان هوای داخل ساختمان كه با صرف هزینه و مصرف سوخت گرم گردیده است از طریق پنجره ها و سقف و كف با بیرون تبادل حرارتی نموده و فضای داخل سرد می شود و ما دوباره باید برای گرم كردن آن سوخت مصرف كنیم .
اقدامات بهینه سازی سعی بر آن دارند كه این تبادل گرمایی بین فضای كنترل شده داخل ساختمان و فضای بیرون را به حداقل برسانند .
۲- مواد و مصالح مورد استفاده برای عایقكاری حرارتی پوسته خارجی ساختمان
برای عایقكاری حرارتی پوسته خارجی ساختمان اعم از دیوارها ، سقفها و كف ها می توان از انواع عایقهای حرارتی طبق جزئیات پیشنهادی كه در ضمائم ذكر گردیده استفاده نمود این عایقها شامل موارد ذیل می گردد :
ـ فوم (پلی یورتان)
ـ یونولیت (پلی استایرن)
ـ پشم سنگ
ـ پشم شیشه
۳- پنجره ها
حدود ۴۰% از اتلاف انرژی از طریق پنجره ها صورت می گیرد در صورتیكه در زمستان به قاب پنجره و یا شیشه آن دست بزنید خواهید دید كه سرد است . این دلیل تبادل حرارتی بین قاب پنجره و شیشه با فضای بیرون است .
برای رفع این مشكل با استفاده از شیشه های دوجداره تبادل حرارتی از طریق شیشه به حداقل ممكن خواهد رسید .(در شكل ضمیمه خصوصیات یك پنجره دوجداره استاندارد شرح داده شده است ) برای كاهش تبادل حرارتی از طریق قاب پنجره دو راه حل وجود دارد :
- استفاده از قاب پنجره كه ضریب حرارتی بسیار پائینی دارد (مانند قابهای پی ـ وی ـ سی )
- استفاده از نوعی قاب كه بخش درونی و خارجی آن بوسیله یك عایق حرارتی از یكدیگر جدا شده‌اند
۴- درزگیری
زمستانها كه جلوی پنجره می‌ایستید احساس می‌كنید كه هوای سرد از پنجره به داخل ساختمان وارد می‌شود این نفوذ هوا باعث سرد شدن فضای داخل شده و مصرف بیشتر سوخت را برای گرمایش به همراه دارد برای رفع این نقیصه دو راه‌حل وجود دارد .
استفاده از پنجره‌های استاندارد كه بین قطعات ثابت و متحرك از نوارهای درزگیر استفاده شده و دور شیشه های دو جداره آن لاستیك و اسفنج عرضه می‌گردند بین قسمت متحرك و ثابت پنجره استفاده نموده و دور شیشه‌ها لاستیك مخصوص نصب نمائید .
۵- عایقكاری حرارتی پوسته ساختمان
این نوع عایقكاری‌ها مشتمل بر موارد ذیل است :
- عایقكاری حرارتی سقفها
- عایقكاری حرارتی دیوارها
- عایقكاری حرارتی كفهای مجاور فضای باز
- استفاده از پنجره‌های مناسب در پوسته خارجی
۶- جزئیات اجرائی :
جزئیات اجرائی مشتمل بر موارد ذیل میگردد كه جزئیات آن طبق نقشه ضمیمه گویای آن است .
- عایقكاری دیوارها
- عایقكاری كفها
- عایقكاری سقفها
۷- اقدامات بهینه‌سازی در طراحی تاسیسات ساختمانها
در جهت افزایش كارائی سیستمهای تاسیساتی و كاهش مصرف سوخت در ساختمانها تمهیدات ذیل پیشنهاد می‌گردد .

۷-۱- عایق بندی حرارتی لوله‌های رفت و برگشت:
این عایق بندی شامل لوله‌های آبگرم مصرفی و لوله‌های مصرفی و لوله‌های حامل سیال گرم و سرد جهت گرمایش و سرمایش محیط می‌شود . عایقكاری حرارتی بر روی لوله‌های رفت و برگشت بایستی حداقل دارای ضخامت ۲ سانتی‌متر باشد .
۷-۲- عایق بندی حرارتی كانالهای هوا
كانالهای هوا (هوای گرم و سرد) بایستی با حداقل ضخامت ۲ سانتی‌متر پوشیده شود به سبب ایجاد شرایط بهداشتی و زیست محیطی استفاده از نوار كانال و بتونه (یاماستیك) توصیه می‌شود .
۷-۳- استفاده از مشعلهای استاندارد
۷-۴- نصب شیرهای رادیاتور مناسب (كاملاً باز و بسته شوند)
جهت كنترل گرمایش فضاها و استفاده حداكثر از ظرفیت گرمایی سیال حامل انرژی بایست از شیرهای رادیاتوری استفاده نمود كه كاملاً در حالتهای باز و بسته قرار می‌گیرند .
۷-۵- عایق بندی حرارتی منابع دو جداره ، منابع كوبلدار ، منابع انبساط و كلكتورها
۷-۶- استفاده از چیلرهای جذبی به جای چیلر تراكمی در كاربرد ظرفیت‌های بیش از ۲۰۰ تن تبرید و مساحت بیش از ۶۰۰ مترمربع توصیه می‌شود .
۷-۷- در اجرای تاسیسات محل موتورخانه مركزی زیر سقف و ترجیحاً در شمال ساختمان و دور از اتاق خوابها باشد .
۷-۸- استفاده از هوای برگشتی و تعبیه كانال برگشت هوا در طراحی سیستمهای تهویه مطبوع در ساختمانهای مسكونی .
۷-۹- هواكش‌ها در سمت و پشت باد در ساختمان در محلهای مناسب قرار گیرند .
۷-۱۰- استفاده از سختی‌گیر
در سیستمهای تاسیساتی و خصوصاً در مكانهائیكه آب دارای املاح بیش از حد استاندارد است استفاده از سختی‌گیر برای آب كل ساختمان توصیه می‌شود . استفاده از سختی‌گیر هم از بعد بهداشتی آب مصرفی و هم از بعد جلوگیری از رسوب املاك در لوله‌های سیستم تاسیسات و مجاوری آب دیگ و منابع دو جداره یا كویل‌دار و استفاده حداكثر از ظرفیت آنها انجام گیرد (توصیه می‌گردد سختی‌گیر از نوع مغناطیسی استفاده گردد) .
۷-۱۱- نصب رادیاتور و فن كویل استاندارد با راندمان بالا
۷-۱۲- نصب رادیاتور و فن كویل در زیر پنجره‌ها
۷-۱۳- نصب ترموستات بر روی دیگ
۷-۱۴- استفاده ازترموستات دردو‌حالت‌سرمایش و گرمایش در ساختمان مهم و ضروری است
۷-۱۵- عایق بندی حرارتی دیگ (دیگها باید با حداقل ضخامت ۳ سانتی‌متر عایق‌بندی شوند)
۷-۱۶- تجهیز سیستم لوله‌كشی آبگرم معدنی به لوله برگشت آبگرم با عیق‌بندی مناسب
۷-۱۷- استفاده از الكتروپمپهای مناسب از نظر ظرفیت و راندمان برای گردش آب
۷-۱۸- آب بندی شیرهای آب
۷-۱۹- تعبیه شیر فلكه مجزا برای هر واحد ساختمانی (آبگرم و آب سرد)
۷-۲۰- كنترل و بررسی و آزمایش كلیه سیستمهای تاسیساتی ساختمان
چند راهنمایی کلی برای نصب عایق ها
عایق ها در صورتی خوب کار خود را نجام می دهند که به طور صحیح نصب شده باشند.موارد زیر به شما کمک می کند تا بهترین کارایی از عایقهایی که نصب می کنید ببینید :
- هرگز عایق را فشرده نکنید .عایق باید پس از نصب همان ضخامت اولیه خود را داشته باشد در غیر این صورت مقدار مقاومت حرارتی آن کاهش می یابد و نمی توان آن طور که انتظار می رود جلوی انتقال حرارت را بگیرد .
- عایق کاری را به طور کامل روی تمام سطح انجام دهید . چرا که اگر تنها 5% از سطح خالی بماند ، ممکن است تا 50% از کارایی عایق کاری کاسته شود .
- مواد عایق را باید خشک نگه داشت ، زیرا به استثنای پلی استایرن که نسبت به آب مقاوم است ،بقیه عایق ها بر اثر رطوبت کارایی آنها پایین می آید . در برخی عایق های آزاد مقدار مقاومت حرارتی متناسب با تراکم عایق است نه ضخامت آن . در این عایق ها ، مقدار مقاومت ممکن است بعد از مدتی تا 20% کاهش یابد . از این رو باید بعد از نصب کننده عایق تضمین گرفت .
- از عایق های آزاد در سقف هایی که شیب زیادی دارند استفاده نکنید.
- در صورت استفاده از عایق های بازتابنده باید حتما پشت آنها یک لایه هوای ساکن به ضخامت 20 میلی متر وجود داشته باشد.تمام سوراخها و پارگی ها و درزها باید با نوارچسب پوشیده شوند.
- اطراف کابل های برق و لوازم الکتریکی را هرگز عایق کاری نکنید ،ایمن بودن عایق کاری باید توسط یک فرد متخصص بررسی شود .
- در فاصله کمتر از 90 میلی متر فنهای خروجی عایق نصب نکنید .
در فاصله کمتر از 25 میلی متر حبابهای لامپ و سرپیچ آنها عایق کاری نکنید

۸- مقایسه هزینه های اقدامات بهینه سازی و سایر هزینه های موجود در ساختمانها
مقایسه هزینه‌های اقدامات بهینه‌سازی و سایر هزینه‌های موجود در ساختمانها هزینه‌های اقدامات بهینه‌سازی در مقایسه با سایر هزینه‌های ساختمان از كمیت چندانی برخوردار نیست و علاوه بر آن بخشی از هزینه‌ها با توجه به كاهش حجم تاسیسات ساختمانی كاهش می‌یابد .
نقطه نظر فنی و اقتصادی و نتایج حاصله از اقدامات بهینه‌سازی ساختمان
۱- نقطه نظرات فنی حاصل از اقدامات حاصله از بهینه‌سازی در ساختمان عبارتند از :
۱-۱- كاهش مصرف سوخت
۱-۲- كاهش هزینه‌های پرداخت شده توسط مردم برای سوخت مصرفی
۱-۳- ایجاد شرایط مطلوب دمای ساختمان به دلیل بالا رفتن كیفیت ساخت بناها
۱-۴- كاهش آلودگی محیط زیست ناشی از مصرف سوخت های فسیلی
۲- نقطه نظرات ‌اقتصادی‌ حاصل ‌از نتایج اقدامات حاصله از بهینه‌سازی در ساختمان عبارتند از :
۲-۱- عایق كاری حرارتی پوسته ساختمان :
با عایق كاری حرارتی پوسته ساختمان سالیانه معادل ۱۹.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال (نوزده میلیارد ریال در سال) فقط در مناطق شهری صرفه‌جوئی در مصرف سوخت حاصل می‌گردد .
۲-۲- استفاده از پنجره‌های دو جداره استاندارد :
با استفاده از پنجره‌های دوجداره در ساختمانهای مناطق شهری صرفه‌جوئی در مصرف سوخت حدود ۱۶۶.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال (یكصد و شصت و شش میلیارد ریال در سال) را به دنبال خواهد داشت .
۲-۳- عایق كاری حرارتی كلیه تجهیزات سیستم گرمایش مركزی :
با این اقدام می‌توان سالیانه حدود ۵.۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال (پنج میلیارد و دویست و چهل میلیون ریال) در مناطق شهری صرفه‌جوئی نمود .
۲-۴- كنترل ترموستاتیك سیستم گرمایش :
كنترل ترموستاتیك می‌تواند مصرف سوخت را به میزان قابل توجهی كاهش داده و معادل ۲۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال (دویست و سی میلیون ریال در هر سال) در مناطق شهری صرفه‌جوئی به دنبال خواهد داشت .
* ضمناً موارد فوق‌الذكر از منبع و ماخذ سازمان بهینه‌سازی سوخت كشور استفاده گردیده است .
پایه و اساس كنترل و بررسی طراحی و نظارت بر اجراء طرح‌های تاسیساتی
به منظور طراحی تاسیساتی از نظر فنی و اقتصادی برابر دستورالعمل و ضوابط عمومی و خصوصی اعلام شده و رعایت كلیه مقررات ملی ساختمان یك ضرورت است .
بنابراین با توجه به موارد ذیل اساس و پایه طراحی تاسیساتی و نظارت بر اجراء طرح‌ها مشخص و اعلام می‌گردد .
۱- پایه و اساس طراحی تاسیساتی (مكانیكی و الكتریكی)
برابر مقررات و آئین نامه‌های سازمان نظام مهندسی ساختمان ، ساختمانهائیكه دارای پنج طبقه و با متراژ بیش از ۲۰۰۰ مترمربع داشته باشند نیاز به طرح مهندسی كه توسط مهندسین پایه یك و مهندسین مشاور ذیربط طبق اصول و مبانی تعریف شده مهندسی بایستی خواستار طرح تاسیساتی گردیده و سپس با توجه به موارد اعلام شده كه بایستی در تهیه طرح رعایت شده باشد مورد بررسی و كنترل فنی (كنترل مضاعف) و تائید كمیته فنی شهرداری را نیاز دارد .
۲- پایه و اساس نظارت بر اجراء طرحهای تاسیساتی
ساختمانهائیكه دارای طرح مهندسی و تائید شده كمیته فنی شهرداری را دارند عیناً در مراحل اجراء طرح بایستی توسط مهندسین ناظر تاسیساتی و با مشاورین فاز سه اجرائی ساختمانهای بزرگ (پنج طبقه به بالا) كنترل و به مرحله اجراء درآید و درخصوص طرحهائیكه زیر پنج طبقه می‌باشد مسئولیت كنترل و بررسی با نظارت مقیم بر اجراء طرح‌های ساختمانی و تاسیساتی می‌باشد.

گروه‌ بندي و برچسب‌گذاري عايق‌هاي حرارتي ساختمان

فرآورده‌هاي عايقكاري حرارتي به شرح زير گروه‌‌بندي مي‌شود: 1- فرآورده‌هاي پشم 1
معدني مصنوعي 2- فرآورده‌هاي پلي استايرن منبسط 3-فرآورده‌هاي فوم پلي استايرن اكسترود شده 4-فرآورده‌هاي فوم پلي‌يورتان صلب 5-فرآورده‌هاي فوم فنوليك 6-فرآورده‌هاي پشم چوب 7- فرآورده‌هاي پرليت منبسط 8-فرآورده‌هاي الياف چوب 9-فرآورده‌هاي چوب پنبه منبسط 10-فرآورده‌هاي شيشه سلولي.
يكي از مهمترين جنبه‌هاي كاربرد فرآورده‌هاي عايقكاري حرارتي نشانه‌گذاري و يا بعبارت ديگر برچسب‌گذاري آنهاست. با استفاده از برچسب محصول، طراح ساختمان قادر است فرآورده مناسب را با توجه به محل مورد نظر در ساختمان انتخاب كند. مشخصاتي که لازم است در برچسب آورده شود عبارتست از: مقاومت حرارتي و ضريب هدايت حرارتي، مقاومت فشاري يا تنش فشاري، مقاومت كششي موازي با سطوح، خواص انتقال بخار آب، جذب آب، واكنش در برابر آتش، رواداري ضخامت، پايداري ابعادي، چگالي. بكمك اين برچسب‌ها، براي انتخاب عايق حرارتي مناسب بايد به اقليم ، صرفه‌جويي انرژي براي فصول گرم و سرد، ثمربخشي تاسيسات سرمايش و گرمايش، مقطع ساختماني كه بايد عايق شود، امكانات مالي و موارد ديگر توجه نمود.
سازمان بهينه‌سازي مصرف سوخت کشور پروژه‌‌اي با عنوان " ارائه دستورالعمل تعيين مشخصات فني و روش گونه‌بندي عايق‌هاي حرارتي" به مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن محول نمود که در سال 1382 خاتمه يافت. بخشي از يافته‌هاي اين پروزه در مقاله حاضر ارائه مي‌گردد.
كيفيت، اثربخشي و دوام عايق به مشخصات آن بستگي دارد. جهت تعيين مشخصات و ارزيابي كيفيت عايق حرارتي لازمست اين فرآورده‌ها نشانه‌گذاري و برچسب‌گذاري شوند. بكمك اين برچسب‌ها، براي انتخاب عايق حرارتي مناسب بايد به اقليم ، صرفه‌جويي انرژي براي فصول گرم و سرد، ثمربخشي تاسيسات سرمايش و گرمايش، مقطع ساختماني كه بايد عايق شود، امكانات مالي و موارد ديگر توجه نمود.
چند نوع عايق حرارتي تجارتي براي دستيابي به مقاومت حرارتي مورد نياز در دسترس است. انواع اصلي عايق‌هاي موجود در كشور پشم شيشه، پشم سنگ، پشم سرباره، پلي‌استايرن منبسط، پلي استايرن اکسترود شده و فوم پلي‌يورتان صلب است. ساير عايق‌هاي رايج در كشورهاي صنعتي عبارتند از : فرآورده‌هاي فوم فنوليك، فرآورده‌هاي پشم چوب، فرآورده‌هاي پرليت منبسط، فرآورده‌هاي الياف چوب، فرآورده‌هاي پشم پنبه، فرآورده‌هاي شيشه سلولي.
هريك از اين انواع عايق، روش‌هاي آزمايش و حدود مجاز استاندارد و نشانه‌گذاري خاص خود دارند. اگر عايق بدرستي نصب شود، انتقال گرما كه از طريق جدارهاي ساختمان انجام مي‌شود كاهش مي‌يابد. هدف عايقكاري حرارتي كاهش گرماي انتقال يافته با به حداقل رساندن اثرات شيوه‌هاي جداگانه انتقال حرارت است. براي مثال عايق پتويي پشم شيشه يا يك تخته صلب پلي‌استايرن كه فضاي خالي ديوار دوجداره را پر مي‌كند، انتقال حرارت را با تبديل فضاي خالي به تعداد زيادي فضاهاي هوايي بسيار كوچك كاهش مي‌دهد. فضاهاي هوايي كوچك حركت هوا را كاهش داده و همرفت را به حداقل مي‌رساند تا از توان عايقكاري هواي ساكن استفاده شود. بطور كلي ثمربخشي يك فرآورده عايقكاري حرارتي به نوع مصالح و در نتيجه ضريب هدايت حرارتي، چگالي و ضخامت آن بستگي دارد. اين موارد بايد همراه با ساير مشخصات لازم از جمله شماره استاندارد ويژگي فرآورده مربوط، مقاومت‌هاي مكانيكي و خواص انتقال بخار آب بر روي برچسب فرآورده عايقكاري حرارتي ثبت گردد.

گروه‌بندي فرآورده‌هاي عايق حرارتي

گروه‌بندي فرآورده‌هاي عايقكاري حرارتي با استفاده از نشانه‌گذاري و يا برچسب‌گذاري اين محصولات انجام مي‌شود. بنابراين نشانه‌گذاري فرآورده‌هاي عايقكاري حرارتي اهميت زيادي در انتخاب و طراحي جدارهاي ساختمان دارد. با استفاده از برچسب فرآورده، طراح ساختمان قادر است فرآورده مناسب را با توجه به محل مورد نظر در پوسته ساختمان مانند بام، كف پايين‌ترين طبقه يا ديوارهاي خارجي انتخاب كند.
با بررسي‌هاي بعمل آمده و مقايسه تقسيم بندي يا گونه‌بندي مصالح عايقكاري حرارتي در استانداردهاي معتبر اين نتيجه بدست آمد كه استاندارد اروپايي بهترين و مناسب‌ترين استاندارد در اين مورد است. بنابراين گونه‌بندي مصالح عايقكاري حرارتي با توجه به استاندارد اروپا به روش زير انتخاب گرديد: - فرآورده‌هاي پشم معدني مصنوعي،.1
فرآورده‌هاي پلي استايرن


برچست ها :